Mei = Smaragd
De tijdloze aantrekkingskracht van smaragd kan worden samengevat in drie woorden die zijn opgetekend in het jaar 50 voor Chr.: “niets groent groener”. Hiermee verklaarde de Romaanse historicus Plinius de Oude de voorkeur voor deze ultiem groene edelsteen niet alleen in Rome maar voor de gehele antieke wereld.
14 kt geelgouden mantelring met cabochongeslepen smaragd geflankeerd door twee witte briljantjes. Het decor wordt gevormd door ruwe en geslepen smaragd. Collectie Terrence. Foto: Diebe-Media.nl
Cleopatra, de verleidelijkste vrouwelijke vorst van historisch Egypte was in haar tijd net zo beroemd vanwege haar smaragden als Elizabeth Taylor, de actrice die haar in 1969 in de film speelde, was voor haar diamanten. Mummies in het oude Egypte werden vaak begraven met een smaragd om hun hals, gegraveerd als symbool voor groen, bloemrijke groenheid, om eeuwige jeugd te symboliseren.
Islamitische teksten beschrijven de Tuin van het Paradijs als bestraat met smaragd. De Moguls (heersers) van India, inclusief Sjah Jahan, de bouwer van de Taj Mahal, was zo dol op smaragd dat hij ze, gegraveerd met heilige teksten, droeg als talisman. Enkele van deze ‘heilige’ stenen, de Mogul smaragden, zijn ook tegenwoordig nog te bezichtigen in diverse musea.
De Inca’s hadden een godin van smaragd, een fabuleuze smaragd ter grootte van een struisvogelei. Om haar te eren werden kinderen geofferd: kleinere smaragden die aan de godin werden geschonken.
Omdat de rijke groene kleur van smaragd de kleur van de lente is, symboliseert deze liefde en wedergeboorte. Als de steen van Venus, wordt hij ook gezien als hulp bij vruchtbaarheid.
De smaragden die in de oudheid werden bewonderd, afkomstig uit de mijnen in Egypte en uit, wat waarschijnlijk nu Afghanistan is, waren lang niet van de kwaliteit als de smaragden, die tegenwoordig worden gemijnd. De moderne smaragdvondsten begon ongeveer vijf eeuwen geleden toen Spaanse onderzoekers in de Nieuwe Wereld arriveerden. Montezuma presenteerde aan Cortes een verbijsterend smaragdkristal, groter en mooier dan ooit iemand eerder had gezien.
De Spanjaarden hebben jaren gezocht naar de bron van deze fantastische groene edelstenen. Uiteindelijk hebben ze het gevonden in wat tegenwoordig Columbia is. In onze eeuw zijn er meerdere smaragd El Dorado’s gevonden. Hoewel Columbia nog steeds wereld’s belangrijkste en grootste smaragdproducerend land is, zijn Brazilië en Zambia opgekomen als belangrijke bronnen voor deze steen. Zoals te verwachten, smaragden van de diverse vindplaatsen hebben elk hun eigen specifieke kenmerken. Als je alleen voor de kleur gaat dan hebben de Columbiaanse stenen de beste reputatie. Echter, de fijne Braziliaanse smaragden kunnen de concurrentie met de Columbiaanse stenen heel goed aan. Als helderheid je belangrijkste motief is, de Zambiaanse stenen zijn beroemd om hun helderheid en hebben een rijke, robuuste groene kleur.
Smaragd is de groene tot blauwgroene variant van beryl. En behoort dus tot dezelfde ‘familie’ als de aquamarijn. Zuivere beryl is kleurloos. De kleur van smaragd wordt veroorzaakt door sporenelementen van chroom en/of vanadium. De steen mag alleen smaragd genoemd worden als deze elementen ook aantoonbaar aanwezig zijn. Er bestaat dus ook groene beryl, gekleurd door ijzer.
Chemische formule van de beryllium aluminium oxide: Be3Al2(SiO3)6. De steen is dubbelbrekend: RI: 1.56- 1.57 tot 1.59-1.60; Hardheid: 7,5 – 8.
Traditioneel geslepen smaragd. Foto: Diebe-Media.nl
Smaragd wordt vaak geslepen in een langwerpige step-cut, populair het smaragdslijpsel genoemd. Kleinere stenen worden ook in ronde-, ovale- of peervorm geslepen. Een grotere steen in een bijzondere slijpvorm is niet makkelijk te vinden. Door hun rijke kleur is smaragd ook spectaculair is hij ‘cabochon’ wordt geslepen. Een vlakke onderzijde en een gewelfde gladde bovenkant.
Smaragd, een van de meest zeldzame edelstenen, wordt altijd gevonden met kleine ‘foutjes’, beter bekend als insluitsels. Sommige insluitsels zijn verwacht en doen niets af aan de waarde van de steen zoals bij andere edelstenen wel het geval kan zijn. Wel moet je bij aanschaf van een smaragd er op letten dat de haarscheurtjes niet te diep zijn en de insluitsels niet veel te groot. Vooral de haarscheurtjes kunnen problemen op leveren als ze te diep zijn. De scheurtjes die karakteristiek zijn voor smaragd worden traditioneel gevuld met een olie of een hars om ze minder zichtbaar te maken. Je moet er altijd van uitgaan dat de steen zo behandeld is tenzij er een certificaat van een gerenommeerd laboratorium bij hoort dat bewijst dat het anders is. Maar zulke zeldzame stenen komen wel met een uitzonderlijke prijs.
Gemmologen (edelsteenkundigen) kunnen de aanwezigheid van zogenoemde vullers ontdekken onder de microscoop. Maar het is bijna onmogelijk om het soort vulling te detecteren zonder de bijzondere dure apparatuur dat alleen een handvol laboratoria in de wereld zich kunnen permitteren. Daarom geven de meesten alleen aan dat de steen is verbeterd door opvulling van de scheurtjes maar niet met welk middel dat is gedaan.
Niettemin verdeeld de handel de verbeteringsmiddelen is twee categorieën: de natuurlijke en de man-made. Het is begrijpelijk dat veel handelaren tegen de behandeling van smaragd met synthetische vullers zijn. Omdat smaragd al een lange en rijke traditie hebben, zijn veel handelaren van mening dat alleen natuurlijke substanties gebruikt mogen worden: natuurlijke oliën en harsen zoals Canada Balsam en cederwood-olie. Deze natuurlijke oliën verdwijnen in de loop der tijd, drogen op of lekken uit. Daarom wordt tegenwoordig veel gebruik gemaakt van de langer houdbare substanties als epoxy hars.
Maak je sieraad met smaragd nooit schoon met heet water of stoom en al helemaal nooit in de ultrasoonreiniger. De hars of olie, ook de epoxyhars, gaat er dan uit en de haarscheurtjes en insluitsels worden zichtbaarder. Reinig je smaragdsieraad met lauwwarm water en een milde zeep en gebruik een zachte tandenborstel om het vuil onder de steen weg te poetsen.